پروژه های بنیاد مسکن ساختارهای فرهنگی روستاها را تغییر داده است

نشست علمی «معماری و برنامه‌ریزی روستایی چرا و چگونه؟»، توسط انجمن‌های علمی معماری و جغرافیا در سالن اجتماعات دانشکده فنی‌مهندسی برگزار شد.
دکتر جواد گودینی استادیار گروه معماری و استاد مشاور انجمن علمی معماری دانشگاه رازی در خصوص موضوع «سلطه گفتمان شهر بر روستا در ادبیات منظوم ایران و نقش معماری در آن» سخن گفت و افزود: اساسا تقابل دو مجموعه سکونت شهر و روستا در کنار هم و مذمت روستا نسبت به شهر پدیده جدیدی نیست و این مذمت در عرصه ضرب‌المثل هم پا برجاست.
دکتر گودینی بیان کرد: تقابل دو پدیده شهر و روستا در شعر کلاسیک زیاد استفاده شده اگر بخواهیم در مورد معماری روستایی صحبت کنیم این الزام بر ما واجب است که گفتمان دیگری برگزینیم و باید معماری روستایی را با ویژگی‌های خودش بشناسیم.
دکتر هادی عبادی استادیار گروه معماری دانشگاه رازی به «معرفی ویژگی‌های معماری روستایی با تاکید بر روستاهای منطقه اورامانات» پرداخت و اظهار داشت: کرمانشاه در سال ۲۰۲۰ میزبان نشست بین‌المللی خواهد بود و به عنوان پایتخت بوم‌گردی منطقه شناخته خواهد شد. تحقیقی در موضوع معماری اورامانات نیز انجام شده که در ماه‌های آتی به صورت کتابی با همین عنوان منتشر می‌شود.
دکتر عبادی با اشاره به پیشینه روستانشینی و سیر وقایع گسیل مردم به سمت روستانشینی گفت: تعریف روستا از نظر مرکز آمار ایران سکونتگاهی است که عموما تا ۵۰۰۰ نفر جمعیت دارد، شکل‌گیری روستا بر بستر طبیعت است. روستا به عنوان اولین سکونت‌گاه بشر بعد از سکونت‌گاه‌هایی که اصطلاحا انسان‌ساز باشد نه غارنشینی نقش قابل توجهی در توسعه و پیشرفت داشته است، طبیعتا روستاهای مناطق اورامانات می‌توانند نقش بی‌بدیلی در توسعه و هویت‌سازی جایگاه روستا در غرب کشور داشته باشند که در نهایت موجب توسعه کشور و منطقه خواهد شد.
در ادامه دکتر بیژن کلهرنیا از گروه معماری دانشگاه، به موضوع تحول تاریخی بافت و معماری روستاها در ایران و اثرات الگوهای جدید توسعه بر آنها پرداخت و افزود: ابتدا باید نظم کیهان را شناخت، جهان از یک نظم قانونمند پیروی می‌کند، اگر این قانونمندی و به هم پیوستگی نبود جهان هیچگاه بر پایه کنونی نمی‌چرخید. قانون کلی قانون مرکز و پیرامون است یعنی همه چیز حول مرکز می‌چرخد این قانون در کل جهان وجود دارد.
وی با اشاره به نقشه‌های تفکیکی جدیدی که امروزه در روستا پیاده می‌شود، افزود: این الگوی تغییر روستاها تیر خلاصی است به روستا و آن روند تحول تاریخی گسسته می‌شود.
دکتر جعفر توکلی استادیار گروه جغرافیا دانشگاه رازی دیگر سخنران این همایش بود و به بحث آشنایی با مورفولوژی سکونت‌گاه‌های روستایی اشاره کرد و افزود: مورفولوژی سکونت‌گاه‌های روستایی به بیان ترکیب یا چیدمان مسائل در یک روستا می‌پردازد که این چیدمان اشکال مختلفی می‌تواند داشته باشد و این شکل‌ها در واقع دلایل خاص خود را هم دارد. بافت کالبدی سکونت‌گاه‌های روستایی از نظر شکل و فرم تحت تاثیر کنش عوامل تاثیرگذار متعددی است.
وی با اشاره به توضیحاتی در خصوص ساخت خانه‌های روستایی بیان کرد: اجزای اصلی بافت سکونت‌گاه روستایی شامل خانه‌ها، مزارع، باغ‌ها و مراتع می‌شود، مکان‌های عمومی و میادین و شبکه معابر به عنوان شریان اصلی یک مجموعه سکونت‌گاهی روستایی به شمار می‌رود و این‌ها در ارتباط با همدیگر معنا پیدا می‌کنند. سکونت‌گاه روستایی در تمام جهان و از جمله ایران از نظر فرم دو حالت دارند یکی حالت مجتمع یا کانونی هستند و دیگر سکونت‌گاه‌های متفرق یا پراکنده.
در ادامه دکتر حسن ذوالفقاری دانشیار گروه جغرافیا دانشگاه رازی در خصوص «ویژگی‌ها و اهمیت مساکن همساز با اقلیم» سخن گفت و افزود: جغرافیا و معماری از هم تفکیک‌پذیر نیستند و از برگزارکنندگان این برنامه در گروه انجمن علمی معماری و انجمن علمی جغرافیا و همکاران تشکر می‌کنم و باید از این فرصت‌ها استفاده کنیم و دانش خود از این علم بین‌رشته‌ای ارائه دهیم. در جغرافیا چهار سوال اساسی داریم که از فلسفه علم جغرافیا ناشی می‌شود و باید به سوالات «چه چیزی؟ کجا؟ چرا یا چگونه؟» پاسخ بدهیم.
این استاد دانشگاه در خصوص مزایای مسکن اقلیمی گفت: مسکن همساز با اقلیم، ساکنان خود را از گزند سرما و گرما و دیگر عوامل زیانبار محیطی محافظت و از مزایای محیطی مثل نور، دما و بادهای مفید بهره‌مند می‌کند، آسایش محیط طبیعی را به ساکنان هدیه می‌دهد، موجب کاهش انرژی فسیلی می‌شود، شرایط مناسبی برای بهره‌مندی از انرژی‌های سالم محیطی را فراهم می‌کند، مساکن همساز با اقلیم می‌تواند در سلامت سیاره زمین و کاهش آلودگی هوا و چالش‌های زیست محیطی دیگر نقش موثری ایفا کند. اما مساکن غیراقلیمی وابستگی شدیدی به گرمایش و سرمایش مکانیکی دارند، بیش از ۴۰ درصد مصرف انرژی فسیلی جهان از جمله در ایران مربوط به بخش مسکن و ساختمان است.
در ادامه دکتر آئیژ عزمی استادیار گروه جغرافیا و استادمشاور انجمن علمی جغرافیای دانشگاه رازی به آسیب‌شناسی بهسازی مسکن روستایی با محوریت معماری بومی و مدرن روستایی پرداخت و اظهار داشت: در حال حاضر بنیاد مسکن دو کار عمده را دنبال می‌کند: یکی طرح هادی و دیگری طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی است. پروسه دریافت وام، اعتقادات سنتی مردم، مباحث فرهنگی و تغییر ساختارهای فرهنگی روستا از مشکلات اجرای این پروژه‌ها است.
وي بیان کرد: این پروژه‌ها تغییر عظیمی ایجاد می‌کنند، ما با روستاهای جدید با ویژگی‌های متفاوت روبرو می‌شویم و به روستاهایی می‌رسیم تفاوتشان با شهرها فقط در جمعیت است.