عبدالله مرادی – گروه گزارش
مشغول عکاسی از محله و بناهای قدیمی کرمانشاه بودم. در محله فیض‌آباد، در باز یک خانه قدیمی و دودی که در داخل حیاط بود نظرم را جلب کرد. با استرس و ترس از حمله افرادی که آتش را احتمالا برای استعمال مواد مخدر برپا کرده باشند لنز دوربین را به سمت هشتی ورودی خانه که گنبدی شکل بود گرفتم.
بعداز گرفتن چند عکس عزمم را برای ورود به خانه و یافتن عامل دود جزم کرده بودم که ناگهان متوجه حضور مرد مسنی درحیاط شدم که با غرولند مشغول خاموش کردن آتش و ریختن آب به درون محوطه ای بود که دود از آنجا خارج می‌شد.
خانه از بنا های قدیمی کرمانشاه بود ؛ قسمت جلوی آن با حیاط کوچکی که دارای دو اتاق در دو طرف بود با راه پله ای باریک به طبقه دوم راه پیدا می کرد. دیوارهای سیاه بدون در و پنجره نشان از آتش سوزی های مکرر ولی سطحی می‌داد. سر صحبت را با مرد ساکن خانه باز کردم. می‌گفت: کافیست چند دقیقه حواسم به بیرون نباشد معتادین می آیند و از این اتاقهای بیرونی که در وپیکر درست و حسابی ندارد برای کشیدن مواد استفاده می کنند.
از این اتفاقات در محله های قدیمی کرمانشاه و خانه هایی که به واسطه عدم اجازه بازسازی به خرابه تبدیل شده‌اند کم نمی افتد. کافیست گشتی در این محله ها بزنید تا ببینید چه خانه های زیبا و معماری های منحصر به فردی به محل تجمع معتادین و مکانی امن برای استعمال موادمخدر تبدیل شده است.
محله هایی با بافت‌های فرسوده در کرمانشاه کم نیستند ، هرکجا که پسوند آباد دارد حتما بخش قابل توجهی از این نا آبادی و ویرانی ها را در دل خود دارد. در سه دهه اخیر دولتهای مختلف با عناوین گوناگون اقدام به بازسازی و نوسازی بخشهای مختلفی از این بافتها کرده اند و هرگاه که خواسته اند ابرویش را درست کنند زده اند چشمم را هم در آورده اند. با گذر از این محله ها می بینیم که بافتهایی نا همگن و نامناسب در آنجا بنا شده است.
از طریق راهرو کوچک و باریک چند قدم که از دود و سیاهی دور شدیم به حیاطی رسیدیم که با گلهای اقاقی و درختان انجیر پوشیده شده بود. کاشی و آجر کاری های زیبایی که هر قطعه اش نشان از ذوق و سلیقه هنرمندانی می داد که روزگاری با هزاران زحمت آنها را پخت کرده و بناها آنها را در کنار هم چیده بودند. عشق بازی کبوترها در لانه هایی که با کاشیهای دایره ای برایشان فراهم شده بود و بق بقوی آنها برای دقایقی از هیاهوی این روزگار دورمان کرد و ما را به حال هوایی می برد که پیشینیان ما همین چند دهه پیش در آن زندگی می کردند.
این بنا مربوط به حکیم نصیر بوده است و فردی که آن را خریداری کرده معلوم نیست چه فکر و ایده ای برای این بنا دارد.
به واسطه بارش‌های فراوان بهاری، لابلای آجر فرش‌های حیاط علف‌های سبز قد علم کرده بودند و روی پشت بام‌ها و پاسارهای کاه گلی خانه گلهای زرد و قرمز خاکشیر و شقایق خودنمایی می‌کرد.
معاون امور عمرانی استانداری کرمانشاه در ماههای ابتدایی سال گذشته از وجود یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار بافت فرسوده در استان خبر داد که قرار بود در فاز اول طرح باز آفرینی شهری سال گذشته ۵۰ تا ۱۰۰ هکتار از بافت فرسوده کرمانشاه توسط تجار، پیمانکاران و سرمایه گذاران بخش مسکن بازآفرینی شود.
استاندار کرمانشاه نیز در نشست بازآفرینی استان با بیان اینکه حاشیه نشینی چالشی پیش روی مدیریت شهری است، گفت: بخش های مهمی از هویت تاریخی شهر کرمانشاه در بافت های قدیمی قرار دارد که باید حفظ شوند.
هوشنگ بازوند معتقد است که اگر مدیریت شهری برنامه ریزی مناسبی برای سامان دهی ساخت و سازها نداشته باشد، مردم برنامه خودشان را دنبال می کنند که ثمره این وضعیت ساخت مسکن هایی غیرایمن و غیرکیفی و شکل گیری بافت های حاشیه ای جدید است.
او با بیان اینکه سکونتگاه های غیر رسمی و بافت های فرسوده چالش هایی بسیار جدی برای مدیریت شهری کرمانشاه محسوب می شوند، عنوان کرد: شهر کرمانشاه با توجه به جمعیت یک میلیون نفری آن، دارای مشکلات بسیاری در حوزه حاشیه نشینی است و شهرداری برای سامان بخشیدن به این حاشیه ها کار بسیار دشواری را پیش رو دارند.
اما شهرداری کرمانشاه نه این را چالش جدی می‌داند و نه تمایلی برای ورود به این کار بسیار دشوار دارد چرا که می بینیم طی این سالها سیستم مدیریت شهری تمایل چندانی برای بازسازی مناطق حاشیه ای نشان نداده است.
یکی از ساکنان محله چنانی که برای عکاسی از آجرکاری و معماری خانه اش اجاز ورود به ما داد می گفت: با فرزندانم در این خانه قدیمی زندگی می کنیم .چند سال پیش برای گرفتن جواز نوسازی به شهرداری مراجعه کردم، همین اجازه بلایی شدو به جانم افتاد؛ حالا پس از گذشت چندین سال میراث فرهنگی نه اجازه می دهد آجری روی آجر بگذارم و نه کارشناسی می‌فرستند که ملک را قیمت گذاری کند. هر لحظه امکان دارد سقف خانه روی سرمان خراب شود.
برخی از سکونتگاه های غیررسمی و حاشیه ای شهر کرمانشاه ناشی از تبعات جنگ و کوچ ناگزیر بخشی از مردم است و ورود دولت برای بازسازی به این چنین مناطقی شاید راحت تر باشد اما بافت تاریخی نیازمند کار کارشناسی و باز آفرینی مناسب است تا این هویت فرهنگی از بین نرود.
رییس مرکز مطالعات کاربردی و ارتباطات شرکت بازآفرینی شهری ایران بر لزوم شناسایی مولفه های تاریخی، فرهنگی و شهروندی محلات در برنامه های بازآفرینی تاکید دارد و می‌گوید: بازآفرینی با اولویت فرهنگی و اجتماعی به معنای شناخت عناصر هویتی محلات است که در دستور کار برنامه بازآفرینی شهری قرار دارد.
اما این طرح و نظر ها تنها بر روی کاغذ می آید ودر جلسات مطرح می شود اما عملا اقدامی در این محله ها صورت نمی گیرد. محله‌هایی که به واسطه همین بی توجهی ها در برابر حوادث هیچگونه تاب آوری ندارند و آبستن بدترین اتفاقات و حوادث هستند.
ابراهیم مرادی رییس کمیسیون گردشگری و محیط زیست شورای شهر کرمانشاه نیز در اعتراض به وضعیت ناگوار برخی خانه های قدیمی در شهر کرمانشاه گفته است: در محلات و خیابان های قدیمی کرمانشاه مانند فیض آباد، چنانی، برزه دماغ، جلوخان، شریعتی، فردوسی، دلگشا، سراب قنبر و کسری خانه های بزرگ، زیبا و با معماری سنتی بسیاری هستند که برخی دارای حیاط های پر درخت هستند.
متاسفانه بسیاری از این خانه ها طی سال های اخیر توسط بساز و بفروش ها از بین رفته‌اند و تبدیل به آپارتمان شده اند. برخی هم به حال خود رها شده و در حال تخریب هستند.
انتظار می رود شهرداری و میراث فرهنگی با شناسنامه‌دار کردن این خانه ها از تخریب آنها برای آپارتمان سازی جلوگیری کنند.
او این منازل تاریخی، تکایا و راسته بازارها را شناسنامه و هویت معماری و فرهنگی کرمانشاه دانسته و می گوید:از این پتانسیل های بسیار ارزشمند می توان برای توسعه گردشگری شهری و رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال برای جوانان کرمانشاهی استفاده کرد.
ابراهیم مرادی مدعی است که نسل های آینده در مورد دلیل تخریب این بناهای تاریخی و ارزشمند از ما پرسش خواهند کرد.
از این بافت تاریخی و معماری زیبا که می توانست یکی از جاذبه‌های گردشگری کرمانشاه باشد در اصلی ترین خیابان شهر- مدرس- خرابه هایی به جا مانده است که چهره شهر را زشت و غیر قابل تحمل کرده است.
اما ما همین امروز از شما می پرسیم:اعضای شورای اسلامی شهر کرمانشاه برای این بنا ها و هویت شهر چکار کرده اید؟
گزارش تصویری این گزارش را در لینک زیر ببینید
