دیوار پوشالی فیک نیوزها در مقابل کارکرد رسانه‌های رسمی

عبدالله مرادی مدیرمسئول گروه رسانه‌ای میلکان
هزار نکته باریکتر ز مو اینجاست
نه هر که سر بتراشد قلندری داند
بهمن امیری مقدم از روزی که به عنوان استاندار به کرمانشاه آمده است همواره بر این تاکید دارد که در مورد کرمانشاه بد ننویسید! کرمانشاه را خوب معرفی کنید! گاهی هم تندتر و نا متعارف تر منتقدین را مورد خطاب قرار داده است.
استاندار کرمانشاه تصورش این است که سیاه‌نمایی و انعکاس اخبار بد موجب عقب ماندگی و بازماندگی توسعه کرمانشاه شده است.
برخود لازم میدانم در دفاع از روزنامه‌نگاران و هم صنفان دغدغه‌مند خودم خدمت ایشان عرض کنم: برای یادداشت، مقالات، گزارش‌ها و نقدهای روزنامه‌نگاران کرمانشاهی گوش شنوایی وجود نداشته و ندارد. اگر به آرشیو محدود، نشریات کرمانشاه- آنهایی که تولید محتوا می کنند و هنوز قلمی در آنها می چرخد- سری بزنید خواهید دید که همواره نقدهایی سازنده در آنها جریان داشته برای توسعه کرمانشاه چه کارهایی کرده‌اند.
شما کی به تحلیل محتوای این رسانهها پرداختید که به این نتیجه رسیدید؟!
مدیران تنها با حمایت از تعدادی پخش کننده اخبار در شبکه های اجتماعی در فضای مجازی حباب رسانه‌ای برای خودشان می‌سازند که با ترکیدن آن حباب مشخص می‌شود هیچ اتفاقی رخ نداده است.
رسانه ها دارای کارکردهایی از قبیل: نقش خبری، ارشادی، راهنمایی، آموزشی، انتقال فرهنگ، سرگرمی، نوگرایی، توسعه و… هستند که این روزها تنها به نقش خبری آن نه از کار کرد بعد نظارتی بلکه در نقش روابط عمومی گونه تاکید و هدایت می شود. گاهی نیز نقش سرگرم سازی پر کردن اوقات فراغت آن به صورتی هجوگونه توجه می شود.
دکتر یونس شکرخواه درباره مناسبات روزنامه نگاری و روابط عمومی می گوید: اطلاع رسانی اشتباه – عامدانه و غیرعامدانه -می‌تواند هم روزنامه‌نگاری و هم روابط‌عمومی را به مخاطره بیندازد.
این استاد حوزه روزنامه نگاری و ارتباطات به اصطلاح تازه «استروترفینگ» Astroturfing اشاره می کند و می‌گوید: این موضوع در سطح جهانی به یک عارضه روابط عمومی مشهور شده است، همه گونه‌های جوسازی نظیر چهره‌سازی‌ها، برجسته‌سازی‌ها، فیک‌نیوزها، فالوئرهای فیک، رشوه‌دهی‌های پنهانی، محتوای اسپانسری شده، نقاب‌زنی بر صورت اسپانسرها، طرفداری‌ها و دشمنی‌های دروغین در اتاق‌های پژواک و … را دربر می‌گیرد، استروترفینگ خطر بزرگی برای روابط عمومی‌ها است.متاسفانه بین روزنامه نگاری و روابط عمومی با یک مرز مشترک دیواری پوشالی احداث شده است به نام شبکه های اجتماعی و روابط عمومی ها خیال می کنند که از روزنامه نگاران بی نیاز شده اند.
اما این دیوار ریختنی است و چیزی نیست که به آن تکیه بدهند. اجازه بدهید روزنامه نگاران به عنوان گسل بمانند و روی شما نظارت کنند. این به نفع همه است این پیوند با عینیت بهتر می‌توانیم با ضد حرفه‌های خودمان مقابله کنیم.
البته در کرمانشاه بیشتر از روابط عمومی ها مدیران خودشان به این حوزه ها ورود کرده اند و طی سالهای اخیر این رفتار از مدیران استان مسبوق به سابقه می باشد.
اگر روزنامه‌نگاری و خبرنگاری را به مثابه رانندگی بدانیم، همانطوریکه در مواقع بحرانی و روزهای یخبندان رانندگان حرفه ای و آماتور از هم تشخیص داده می‌شوند این قضیه برای نحوه انتشار اخبار حساس و چالش برانگیز توسط روزنامه نگاران و پخش کنندگان اخبار نیز صدق می کند.
رسانه آزاد و بیطرف رویایی بیش نیست و تمام رسانه های دنیا، با تاکید می گویم تمام رسانه های دنیا نمی‌توانند ادعای رعایت بی طرفی کامل را داشته باشند.
هرچند که رسانه‌های مستقل می‌توانند این ادعا را داشته باشند که در کنار سخنگویی دولت حاکم در جهت منافع عمومی نیز گام‌هایی برمی‌دارند.
دولتمردان حداقل در کشورهای پیشرفته و حتی در حال توسعه به این نتیجه رسیده‌اند که اعمال کنترل های مستقیم دیگر بر رسانه های آزاد و مستقل جوابگو نمی باشد.
اگر دولت ها خواستار آن هستند که رسانه ها ابزاری برای توسعه باشند باید بدانند این مستلزم پذیرش اصل رسانه به مثابه ابزاری برای «مردم سالاری» است. سیاستمداران بدانند که آنچه از آزادی رسانه‌ها نصیبشان می شود به مراتب بیشتر از مضرات آن خواهد بود.
رسانه ها نیزاگر ادعای آزادی بیان در جهت منافع عمومی را دارند می بایست خود را به لحاظ اخلاقی به سوی مسئولیت پذیری هدایت کنند. تنها در این صورت است که آزادی را می توان توجیه کرد. اگر نتوانیم این توانایی را در خودمان ایجاد کنیم نیروهای بسیاری حتی در میان مردم وجود دارند که آماده گرفتن این آزادیها هستند.
«اخبار به دردبخور» اصطلاحی است که آمریکایی ها بسیار از آن استفاده می کنند. سیاستمدارانی که اغلب از نحوه کار رسانه ها درک درستی ندارند انتظار دارند رسانه‌ها در قامت روابط عمومی آنها ظاهر شوند. کارگزاران رسانه‌هایی که مسئولیت پذیرند پیوسته در تلاش‌اند که پیام هایی را ارسال وبه مخاطبین برسانند که منافع بلندمدت و تفکرات توسعه پایدار داشته باشد.
فعالیت رسانه‌ها فرایندی چند لایه است برخی عناصر تشکیل دهنده پیام را قوانین موضوعه مشخص کرده است. در کنار این قوانین رسانه ها خودشان مجموعه قوانین و دستورالعمل های داخلی را خواهند داشت و انجمن‌های حرف‌های نیز استانداردها و ضوابط اخلاقی را توصیه می‌کنند.
هر نظامی باید در برگیرنده نظارت، ثبت نام، صدور پروانه و مجوز با رویه های مشخص، قوانین حاکم بر فعالیت رسانه و محدودیت های قانونی فراروی انتشار اطلاعات باشد.
با توجه به اینکه عرصه رسانه‌ای با شتاب و فوق العاده در حال گسترش است هر نظامی باید بدون اتلاف وقت انعطاف لازم در قوانین در جهت سازگاری با تغییرات پرشتاب را داشته باشد.
دخالت های سیاسی برای رسانه ها زیان آور است و پیوسته استقلال حرفه ای رسانه را مورد تهدید قرار می‌دهند.
ثبت نام و اخذ مجوز را نمی توان در حکم مانعی در جهت آزادی مطبوعات قلمداد کرد. این حق اعضای یک جامعه است که مالکان و ناشران رسانه را بشناسند. این شیوه نظارتی ثبت امتیاز در سطح جهان پذیرفته شده است. در کشورهای توسعه یافته ، رسانه ها نقش اساسی در آموزش مردم، آشنا کردن آنها نسبت به حقوقشان، تقویت مشارکت سیاسی، ایجاد مطالبات نسبت به دولتها و افشاء خطای آنها ایفا می کنند.
نه هر که چهره برافروخت دلبری داند
نه هر که آینه سازد سِکندری داند
نه هر که طَرْفِ کُلَه کج نهاد و تُند نشست
کلاه داری و آیینِ سروری داند